Sztuka i Filozofia
Friedrich Schlegel, w samym rozkwicie romantyzmu, stwierdził nie bez cienia ironii: „W tym, co nazywa się filozofią sztuki zazwyczaj brakuje jednego z dwojga: albo filozofii, albo sztuki” (Fragmenty, Kraków 2009, s. 5). Terminy „filozofia” oraz „sztuka” odnoszą się do dwóch, całkowicie odmiennych aspektów rzeczywistości (a może wręcz dwóch różnych realności?): do pojęć, pozwalających myśleć i poznawać oraz do zmysłowych zjawisk, posiadających swe źródła w twórczości człowieka, pozwalających czuć, doświadczać i wyobrażać. Jakkolwiek można twierdzić, że filozofia niesie w sobie pewien potencjał wyobrażeniowy i jakiś rodzaj doświadczenia, oraz że sztuka umożliwia myślenie, te dwie aktywności pozostają względem siebie odrębne – są jednocześnie połączone i oddzielone. Theodor Adorno wskazywał trudność, z jaką estetyka będzie musiała się współcześnie skonfrontować, polegającą na „konieczności połączenia bliskości twórcy wobec fenomenów z siłą pojęcia, nie kierowaną żadnym nadrzędnym utrwalonym pojęciem” (Teoria estetyczna, Warszawa 1994, s. 611).
W piśmie „Sztuka i Filozofia” pragniemy zbliżać do siebie fenomeny i pojęcia, by badać różnorodne „napięcia” zrodzone z tego spotkania. Nie chcemy zajmować się „filozofią sztuki”, czy też „sztuką filozofii”, ale sztuką „i” filozofią – ich złączeniem o rozdzieleniem, które daje o sobie znać pod postacią spójnika. Ponieważ nie wychodzimy od żadnego „nadrzędnego utrwalonego pojęcia”, pragniemy badać wszelkiego rodzaju miejsca spotkań sztuki: twórczości artystycznej, praktyk wizualnych, muzycznych, literackich, architektonicznych z namysłem filozoficznym, w którym pojęcia działają niczym komora pogłosowa dla zmysłowej obecności fenomenów. Pismo „Sztuka i Filozofia” otwiera się tym samym na rozmaite rodzaje dyskursu akademickiego oraz praktyk artystycznych – pragniemy łączyć, ale i dzielić, tam, gdzie zajdzie potrzeba; chcemy pokazywać rozmaite aspekty tej zadziwiającej koniunkcji zjawisk i pojęć.
Historia
Nasze pismo ma za sobą trzydziestoletnią historię. Inicjatorką powstania „Sztuki i Filozofii”, którego pierwszy numer ukazał się w 1989 roku była prof. Alicja Kuczyńska wówczas kierowniczka Zakładu Estetyki w Instytucie Filozofii Uniwersytetu Warszawskiego. Wraz z grupą pracowników Zakłady Estetyki UW – m. in. prof. Iwoną Lorenc, dr hab. Hanną Puszko-Miś – w połowie lat osiemdziesiątych prof. Kuczyńska podjęła działania mające na celu zbudowania platformy naukowej dyskusji nad aktualnym stanem estetyki w Polsce i na świecie. Ideą przewodnią była reaktywacja i kontynuacja misji rozpoczętej przez Władysława Tatarkiewicza. Założone przez niego w 1960 roku pismo „Estetyka”, będące powojennym względnie swobodnym forum wymiany myśli oddzielających sprawy sztuki i estetyki od ideologii, przestało ukazywać się w 1963 roku.
Wprowadzone na jego miejsce w 1964 roku pismo „Studia Estetyczne” przyjęło szerszą formułę programową, zainicjowaną przez profesora Stefana Morawskiego. W latach 1964-1990 opublikowane zostały 23 numery „Studiów Estetycznych”, w których drukowano prace autorów polskich, sprawozdania z kongresów i sporo materiałów autorów pochodzących z krajów sąsiadujących z Polską. Pierwszy numer „Sztuki i Filozofii” ukazał się więc rok przed zamknięciem edycji „Studiów Estetycznych”. Należy podkreślić ogromne zaangażowanie, jakiem w pierwszych latach edycji pisma wykazała się jego wieloletnia redaktor naczelna dr hab. Hanna Puszko. Jej następczynie – prof. Iwona Lorenc i dr. hab. Małgorzata Szyszkowska, konsekwentnie realizowały przyjęty na wstępie program dbając o merytoryczny poziom publikowanych materiałów.